Tüp Bebek Tedavisi

Tüp bebek tedavisi(IVF), kadın üreme hücreleri olan yumurtaların ve erkek üreme hücreleri olan spermlerin toplanarak vücut dışında, laboratuvar ortamında bir araya getirilerek döllenmenin elde edilmesini sağlayan tedavi sürecini kapsamaktadır.

Düzenli adet gören kadınlar her ay tek bir yumurta oluşturmaktadırlar.  Tüp bebek tedavisinde ise amaç dışardan verilen hormon ilaçları ile çok sayıda yumurta elde etmektir.

1- Yumurtaların hazırlanması:

Farklı tedavi protokolleri bulunsa da temel olarak yumurta gelişimini sağlayan ve erken yumurtlamayı engelleyen iki paralel hormon tedavisi uygulanmaktadır.

Bu hormon ilaçlarının kullanımı esnasında yumurtalıkların verdiği cevabı yani yumurta gelişimini takip etmek ve gerekli durumlarda doz ayarlamalarını yapmak üzere belli aralıklarla ultrason ve kan testleri yapılmaktadır. Ultrasonda özellikle yumurtalıklarda gelişen folliküller(yumurta) sayı ve boyut olarak ayrıca rahim duvarı kalınlığı ölçülmektedir.

Bu şekilde olgunluğa erişen yumurtalar çatlatma iğnesi ile çatlatıldıktan sonra transvaginalultrason (vajinadan yapılan ultrason) eşliğinde basit bir iğne aspirasyon yöntemi ile toplanmakta ve laboratuvar ortamında erkekten alınan spermler ile döllenmeleri sağlanmaktadır.

2. Yumurta Toplanması:

Yumurtaların toplanması işlemi ağrılı olduğu için genel anestezi altında yapılır. Sedasyon veya lokal anestezi altında da yapılabilmektedir.

Yumurta toplama işlemi (oocytepickup-OPU) vajinal ultrason eşliğinde yumurtalık içine iğne ile girilerek yumurta içeren ve folikül adı verilen içi sıvı dolu yapıların boşatılmasıdır. Tüp içine alınan sıvının içinde bulunan yumurta, mikroskop altında görülebilecek çok küçük bir hücredir.

Yumurta toplama işlemi ne zaman yapılır?

Yumurta toplama işleminden önce sağlıklı yumurtaların kontrollü bir şekilde oluşabilmesi için 11 gün boyunca düzenli olarak doktorunuz tarafından önerilen enjeksiyonlar yapılır. En sonunda yumurta çatlatmak için yapılan HCG iğnesi de yapılır. Bu son enjeksiyondan yaptırdıktan sonra 32-36 saat içinde yumurta toplama işlemi yapılmalıdır.

OPU işlemi lokal veya genel anestezi ile yapılabilir. Yumurtalıkları vajinal ultrasonprobuna yakın olan ve hareketli olmayan kadınlarda lokal anestezi ile ağrısız bir şekilde işlem gerçekleştirilebilir. Yumurtalıkları uzakta duran veya rahim arkasında olan kadınlarda ise işlem genel anestezi altında yapılır. İşlem 10–15 dakika kadar sürer.

Her folikülün içinden yumurta çıkmaz. Genelde foliküllerin %70’inin içinde yumurta vardır. Yumurtalar toplandıktan birkaç saat sonra etraflarındaki hücreler temizlenerek olgun olup olmadıkları değerlendirilir

Olgun olan yumurtalara ise dölleme işlemi uygulanır. Yumurta toplam işlemi sonrasında 1-2 saat dinlendikten sonra rahatlıkla günlük hayata dönülebilir.

Bu döllenme işlemi iki şekilde yapılabilir:

1- Klasik IVF yönteminde sperm ve yumurtaların yan yana bırakılması ile bu spermlerin kendi kendilerine yumurtanın içine girip dölleme işlemini gerçekleştirmesini beklemek şeklinde olur.

2- Mikro-enjeksiyon olarak adlandırılan her bir spermin yüksek büyütmeli mikroskop altında tek bir yumurta içine enjeksiyonu ile de yapılabilmektedir

Hangi yöntemin seçileceğine hekim karar vermektedir.

Döllenen yumurtalar 2 ila 3 gün boyunca ya da bazı durumlarda 5 ila 6 gün süresince laboratuvarda ısı ve atmosfer kontrollü kültür ortamlarında gelişmeye bırakılmakta ve bu süre sonunda en iyi gelişen embriyolar seçilerek rahim içine tekrar yerleştirilmektedir ki buna transfer işlemi denir.

Yumurta toplama işlemi öncesinde dikkat edilmesi gerekenler:

· Lütfen Pregnyl veya Ovitrelenjeksiyonunuzu size söylenen gün ve saatte yaptırınız.

· Enjeksiyondan sonraki gün kliniğe gitmenize gerek yoktur.

· Operasyon öncesi gece saat 24.00’den itibaren hiç bir şey yememeli ve içmemelisiniz. (Buna az miktar su, sakız ve sigara da dahildir.)

· Randevuda belirtilen işlemin size yapılacağı saatten 30 dakika önce kliniğinizde olunuz.

· Anestezi öncesi yüzük, kolye vs çıkarılmalı ve kredi kart, para gibi değerli eşyalarınızı bir yakınınıza teslim ediniz.

· İşlem yapılacağı gün anestezi alacağınız için mutlaka yanınızda erişkin biri olması gerekir.

· Yumurtaların son olgunlaşması için uygulanacak olan ilacın dozu ve zamanlaması çok önemlidir. Yapılabilecek bir yanlışlık yumurta toplama işleminde hiç yumurta elde edilememesine yol açabilir.

· Sürekli kullandığınız bir ilacınız varsa bunu anestezi doktorunun söylediği şekilde kullanın.

· Ateşli bir hastalığınız varsa bunu mutlaka anestezi doktoruna söyleyin.

Yumurta toplama operasyonundan hemen önce

• Tuvalete gidip mesanenizi boşaltın

• Takma dişiniz varsa çıkartın

• Lensiniz varsa çıkartın

• Saat ve mücevherlerinizi çıkartın

• Makyaj ve ojenizi çıkartın

Operasyon odasında

· Damarınıza bir katater yerleştirilecek ve her türlü ilaç bu yoldan verilecektir.

· Operasyon boyunca özel bir cihaz kalp ve akciğer fonksiyonlarınızı takip edecektir.

· İşlem anestezi altında yapılacağı için ağrı hissetmeyeceksiniz

· İşlem süresi 15-20 dakikadır.

Operasyon sonrası

· Kendinize gelene kadar istirahat edeceksiniz.

· Kendinize geldikten sonra yemek ve su serbest olacak.

· Size işlem sonrasında neler yapacağınız hakkında gerekli bilgiler verildikten sonra kliniği terk edebilirsiniz.

· İşlem günü evde istirahat ediniz.

Operasyon sonrası 12 saat boyunca

• Araba kullanmayın!

• Alkol almayın!

• Dikkat gerektirecek aktivitelerden sakının!

Evde

• Size yardım edecek birileri olsun

• Ağrınız olduğu takdirde Parasetamol türevi ağrı kesiciler kullanabilirisiniz.

• Aşırı ağrı, ateş, bulantı, kusma olması halinde doktorunuzu arayın.

Yumurta toplama işlemi sonrası yapılması gerekenler:

· Yumurta toplama işlemi sonrasında kasıklarınızda sancı ve az miktarda vajinal kanamanız olabilir. Bu normaldir. Ağrınız için Parasetamol türevi ilaçlar kullanabilirsiniz.

· Yumurta toplama işleminde kullanılan ilaçlar, sersemlik ve yorgunluk hissi yapabilir ve bu etki gün boyu sürebilir. Bu nedenle bugün dikkat gerektiren (Araba kullanmak gibi) işler yapmayınız

· Yumurta toplama işlemi sonrası günü dinlenerek geçiriniz, ağır ve yorucu işler yapmayınız

· Operasyon sonrası taburcu olduktan sonra, özel bir diyete gerek yoktur. Her şeyi yiyip, içebilirsiniz. Alkol kullanmayınız.

· İstediğiniz zaman duş alabilirsiniz

3. Embriyo transferi nedir?

Tüp bebek tedavi (IVF) yönteminde en son aşama embriyo transferidir. Embriyo, OPU ile toplanan yumurtanın sperm ile birleştirilmesi sonucunda elde edilmektedir. Embriyo transferi (ET), laboratuardadöllenen ceninin (embriyonun) jinekolojik muayene masasında rahim içine bir kateter yardımı ile aktarılması işlemidir. Gelişen embriyolardan seçilen en kaliteli 1- 2 embriyo anne rahminin içine bırakılır ve embriyoların rahim içine (endometrium) tutunarak gebelik oluşturması beklenir. Transferin hangi gün yapılacağına kadının yaşı, tedavi öyküsü, embriyoların sayı ve kalitesi gibi birçok faktör değerlendirilerek karar verilir. Embriyo transferi işlemi genellikle 2- 3. ya da 5. gün yapılmaktadır.

Yumurta toplama işlemi sonrası embriyo transferi ne zaman yapılır?

Yumurta toplanmasının ertesi günü (Cumartesi toplanmış ise Pazartesi günü) saat 16.00’ya kadar Embriyoloji laboratuvarından bir sorumlu sizi arayarak kaç yumurtanın döllendiğini ve embriyo transferinin ne zaman yapılacağını bildirecektir.

Transfer edilecek olan embriyo sayısı anne yaşı, varsa daha önceki denemeler, gebelik şansı ve çoğul gebelik riskine göre belirlenir. direkt olarak etki edeceğinden embriyo kalitesinin belirlenmesini takiben bu sayı sizinle transfer öncesi ayrıntılı olarak görüşülecektir. Embriyo transfer işlemi çok nadir durumlar haricinde anestezi ve sedasyon gerektirmemektedir.

Embriyo Transferi (Et) Nasıl Yapılır?

Embriyo transferi yapılacak anne adayı, jinekolojik muayene olacakmış gibi hazırlanır. Embriyo transferi anestezi gerektirmeyen kolay bir işlemdir. Transfer işlemi abdominalultrason ile gözlem altında yapıldığından işlem sırasında idrar torbasının dolu olması istenmektedir. Transferin ultrason eşliğinde yapılması kateterin rahim içerisine geçişinin izlenebilmesini sağlamaktadır. İşlem sırasında uzman önce vajinal bir alet (spekulum) kullanarak serviks olarak adlandırılan rahim girişini vizualize eder ve serviksi ılık bir sıvı ile temizler. Bu sırada embriyoloji laboratuvarında seçilen embriyo uygun besiyeri içine alınıp toplanır. Embriyolog ucuna enjektör bağlı olan silikondan yapılmış yumuşak, uzun ve ince transfer kateterinin içine embriyoları çekerek transfere hazırlar. Uzman daha sonra transfer kateterinin ucunu serviksten geçirerek, embriyoları rahim (uterus) boşluğuna bırakır.

Transfer işleminden sonra hasta 15- 20 dakika dinlendirilerek odasına alınır ve orada da yaklaşık 1- 2 saat dinlenmesi istenir. Dikkat edilmesi gereken konular hemşireler tarafından anlatıldıktan sonra taburcu edilir ve tüp bebek işlemi sonlanmış olur. Bundan sonra gebelik testinin yapılacağı güne kadar 12 gün beklenir.

Embriyo Transferinden Sonra Dikkat Edilecek Noktalar

– Egzersiz ve spordan kesinlikle uzak durulmalıdır.

– Fiziksel olarak yorucu aktivitelerde bulunulmamalıdır.

– Stresten uzak durulmalıdır.

– Transferin ardından anne adayı günlük işlerine devam edebilir. Fakat aşırı yorucu ya da fiziksel zarar görebileceği aktivitelerden uzak durmalıdır.

– Transfer işleminden sonraki 1 gün duş, banyo yapmamalısınız, daha sonra serbesttir. Duşun ayakta yapılması önerilir.

– Doktor tavsiyesi ve bilgisi olmadan kesinlikle ilaç kullanmayın.

– Uçak yolculuğunda herhangi bir sakınca bulunmaz. Yalnızca transferin gerçekleştiği gün yolculuk yapılmaması ve dinlenilmesi gerekir.