İnfertil Çiftin Değerlendirilmesi

Gebelik istemi olup 1 yıl içinde düzenli birlikteliği olduğu halde gebe kalamayan hastalara infertil(kısırlık) tanısı konulur. İnfertilyani “kısırlık” olarak değerlendirilmeye alınan çiftler ise diğer yöntemlerle birlikte değerlendirilmeye alınır.  İnfertil çiftin değerlendirilmesi ise birçok konuyu ele almakta ve çözüm yolları aranması hususunda önemli bir adımdır.

İnfertil“kısır” anlamına geliyor ve “tıbbi anlamda (doğal) olarak yani kendiliğinden “gebeliğin” oluşmadığı durumlara “kısırlık”  denilmektedir.

İnfertilite Neden Kaynaklanır?

Günümüzde bebek sahibi olmak isteyip de bir türlü doğal yollar ile bebek sahibi olamayan çiftler incelendiğinde, birçok faktörün infertiliteye sebep olduğu görülmektedir. İnfertilitenin başlıca sebepleri şunlardır:

• Yumurtlayamama
• Spermlerin cansızlığı
• Sık sık geçirilen rahim ya da idrar yolu enfeksiyonları
• Rahîmdeki hastalıklara bağlı yumurtalıkların tıkanması
• Yumurtalık kistleri sonucunda yumurtalıkların alınmasının gerekmesi ve tek tüp ile gebeliğin bir türlü oluşmaması
• Erkekte sperm sayısının azlığı
• Genetik gibi birçok faktör kişiyi “infertil” olarak tanımlanmasına neden olan sebeplerdir.

İnfertilite Tanısı Nasıl Konur?

İnfertilite, kadın ve erkeğin düzenli vajinal ilişkiye rağmen 1 senelik periyotta gebelik elde edememesidir. Bu 1 senelik zaman dilimi, bazı durumlarda; örneğin düşük yumurtalık rezervi, ileri yaş gibi, 6 aya kadar da inmektedir. Eğer ortada infertiliteyeneden olacak bir sorun varsa, sorunu bulmak için kadın ve erkeğe de testler yapılır. İnfertil tanısının konması için bu nedenle kadın ve erkeğin ayrı testler ile değerlendirilmesi gerekir.

Cinsiyete Göre İnfertil Çitin Değerlendirilmesi

İnfertilçiftlerin %30 ila 40’ında erkekte, %40- 50’sinde kadın da sorun varken %20 ila %25 oranlarında da her iki çiftte de sorun olabilir. Ancak, %10 veya 15 dolaylarında ise “açıklanmayan infertilite” ile karşılaşmak da mümkündür.

Normal bir gebelik için 1 yıl beklemek olağan bir süredir ancak, 1 yılı aşan sürelerde araştırmalara mutlaka başlanmalıdır. 35-40 yaşları arasında ise bu süre 6 ay olmalıdır. Zira, çiftlerde herhangi bir sorun olmaması halinde;

• 1 ay içinde gebelik oluşması ihtimali %20,
• 3 ay içinde gebelik oluşması ihtimali %50
• 6 ay içinde gebelik oluşması ihtimali %75
• 12 ay içinde gebelik oluşması ihtimali %85 olarak kabul edilir.

Yaşa göre ise;

• 20 ila 24 yaşları arasında gebelik oluşma oranı %85
• 25-29 yaşları arasında gebelik oluşma oranı %78
• 30- 35 yaşları arasında gebelik oluşma oranı %63
• 35-39 yaşları arasında gebelik oluşma oranı %52 olarak kabul edilir.

Kadına Bağlı İnfertilitenin Değerlendirilmesi

Kadınlarda infertilite nedenleri çeşitli olmakla birlikte en sık neden  “yumurtlama” problemlemleridir ki bunlar ya yumurtanın büyüyememesi veya ovulasyon dediğimiz yumurta çatlamasının olmamasıdır. Yumurtalama problerinin nedenleri: 

• Stres
• Ağır nevrozlar
• Şişmanlık
• Aşırı egzersiz yapmak
• Beyin kaynaklı problem
• Prolaktin hormonu artışı
• Polistik over hastası olmak
• Yumurtalığa ait tümörler
• Tiroidin az çalışması ya da çok çalışması
• Böbrek üstü bezlerinde hastalık
• Karaciğer hastalıkları olabilir.

2. en sık neden tüplere bağlı nedendir. Tüplerin görevi sadece yumurta, sperm yâda döllenmiş yumurtaya geçit vermek değil, epitel hücrelerinin salgılarını, enzimatik aktiviteleri, yumurtanın yakalanmasından spermin taşınmasına kadar gerekli ortamı yaratmaktır.  Aynı şekilde rahîm de  kadında infertilite problemine temel hazırlayabilir.Tüplerde geçirilmiş enfeksiyon olması, geçirilmiş tubal cerrahi ve yapısal anomaliler de tubal infertilite nedenleridir.

Bunun dışında  doğumsal rahim anomalileri, rahimdeki yapışıklıklar, polipler, endometrit, enfeksiyonlar, rahim duvarlarındaki problemler gibi birçok sorun rahim faktörlü infertilite olarak kabul edilir.

Yumurtalıkların fonksiyonun değerlendirilmesinde birçok test yapılmaktadır. Fakat bilimsel kanıtı en yüksek olanlar transvaginal ultrason ile antral follikül sayısı ve bu foliküllerden salınan anti müllerian hormon seviyesidir. 

Rahim ve tüplerin değerlendirmesi için en önemli test Rahim Tüp Filmidir.Bu görüntüleme yöntemiyle rahim boşluğu ve tüplerin açık olup olmadığı değerlendirilir. Bu görüntülemede anormal bir durum söz konusu olursa histeroskopi ile rahim içi laparaskopi ile tüpler değerlendirilebilir. 

Erkeğe Bağlı İnfertilitenin Değerlendirilmesi

Erkeklerde “ infertil” durumuna en az kadınlar kadar sık rastlanmaktadır. Bu nedenle, gebe kalamayan çiftlerin değerlendirilmesinde erkek de değerlendirilmelidir.

Erkek kaynaklı infertilite durumu için mutlaka hikâye, muayene ve semen analizi gerekecektir. Erkekte yaş var ise üreme potansiyelinde azalma da görülebilen bir durumdur. Bu nedenle, sigara, alkol tüketimi, ilişki sıklığı gibi birçok açıdan erkek değerlendirilir. Zira, yakın zamanda geçirilen bir hastalık dahi sperm sayısını ve hareketliliğine etki edebilir. 

Erkek faktörü incelemesinde birinci sırada yapılması gereken spermiyogram testidir. Sperm testi sonucuna göre gerekirse daha ileri değerlendirmeler yapılabilir. Ultrason ile değerlendirilebilir ve hormon testleriyle birlikte varikosel açısından değerlendirilmeye alınır. Semen analizi ile de daha da detaylı olarak incelenen erkekte “ infertilite” sebebi birçok araştırmalardan sonra tespit edilir.

Semen analizi nasıl yapılır?

3-4 günlük cinsel perhiz sonrasında erkeklere yapılan bu analiz, laboratuvarda yapılır. Bu test en az iki kez yapılmalıdır. Semen analizine etki edecek durumların varlığını öğrendiğinizde ( ateşli hastalık vb.) mutlaka yeniden semen analizi yaptırmalısınız.

Sperm testinin normal değerleri bu şekilde olmalı;

Değerlendirilen parametre	Normal değer	Alt-Üst değerler
Volüm (mL)	>1,5
Mililitredeki spermatoza sayısı/ml (106/ml)	15	12-16
Totlam spermatoza sayısı (106/ejakulat)	39	33-46
Totlam ileri hareketlilik (%)	32	31-34
Canlı spermatozoa (%)	58	55-63
Şekil (normal %)	4	3-4
PH